Якуб Колас

На краю сяла глухога
Паміж ліп разложных
Прытуліўся дом убога,
Як жабрак набожны.

Пахілілася гарожа,
Ў дзірах дах зіяе...
Непрытульна, непрыгожа
Школка выглядае!

Насцеж зяўраюць вароты,
Чуць ліпяць і дзверцы.
Дзве бярозкі, як сіроты,
Гінуць ў паняверцы.

Ціха. Ночка. Нічагутка
Навакол не дрогне,
Хіба толькі дах ціхутка,
Як стары, застогне.

Вёска спіць — пара глухая,
Позняя часіна.
Не спіць толькі маладая
У школцы дзяўчына.

Свеціць лямпа перад ёю,
Ціха, бы ў магіле.
Многа працы ёй з дзятвою,
Каб разняць ім крылле,

Каб разблытаць з павуціны
Разумок дзіцячы.
Ды не страшны для дзяўчыны
Трудныя задачы.

Хоць над ёю цьма глухая
I вісіць абухам,
Ды дзяўчына маладая
Не падае духам.

Вучыць дзетак з дня ў дзянёчак,
Кніжкі ім чытае,
Раскатурхаць разумочак
Дзеткам памагае.

Рада радасцю дзяцінай,
Смутна іх бядою.
Не нацешацца дзяўчынай
Дзеткі маладою.

Так у цяжкай тэй рабоце
Траціць дні дзявочы,
Каб галоце і бядоце
Цьму рассеяць ночы.

Сцішна ў вёсцы. Думка-смута
Часта душу томіць,
I часамі боль зло-люта
Ў сэрцы загамоніць,

I агорне журба нейка,
Няміла нічога,
I не знойдзеш чалавека
Чулага, жывога...

Поп і пісар — чужаніцы,
Іх свая дарога:
Рвуць, як могуць, ад дурніцы,
Мужыка сляпога.

Цяжка, беднай, ёй часамі:
«Власти» насядаюць,
Поп і земскі з пісарамі
Скрыва паглядаюць

На дзявочыя старанні,
На яе работу.
Толькі ж вера ў сілу знання
Ёй дае ахвоты.

Цёмна ў вёсцы, беспрасветна.
Цяжка, цяжка школе.
Ды праз школу непрыкметна
Прыйдзе шчасце-воля.

Не загінуць край і людзі,
Пасынкі народу,
Калі ў краі гэтым будзе
Ззяць прамень свабоды.